Oocyte Freezing ⎮ "Yumurta Dondurmak" Üzerine

Türkiye'deki medikal terminolojide oosit freezing olarak belirtilen yumurta dondurma prosedürü hakkında arayıp da bulamadığınız bilgileri, teknik olmayan bir dille bu yazıda gün gün yapılan işlemler üzerinden derlemek istedim. Çünkü etrafımdaki pek çok arkadaş/akraba vasıtasıyla tanıdık-tanımadık insanlar bana ulaşmaya ve bilgi istemeye başladı. O yüzden yumurta dondurma sürecinin adımlarını derli toplu bir yazıya dökmek ve ilgilenenlerle paylaşmak faydalı olacaktır. Özellikle tüp bebek merkezleri bu konuda başvurulan yerler; ancak çoğunlukla da anne-baba adayları bir arada başvuru yapıyorlar. Öncelikle şunu belirtmek lazım; yumurta dondurma kararı nasıl alınır, nereye başvurulur, hangi doktorlara güvenilir ve bunun gibi bilgiler bu yazının içeriğinde bulunmayacak. Doktor tavsiye etmek konusu çok hassas, hele ki yumurta dondurma (ya da ivf süreçleri) gibi "umutlu" gelecek projeksiyonu barındırıyorsa. Bu yazı, yumurta dondurma konusuna sıcak bakan ve süreci başlatma kararı almış ancak kendisini nelerin beklediği konusunda fikri olmayan "bekâr" kadınlar için genel bir destek yazısı niteliğindedir. Bekâr diyorum çünkü evli kadınlar maalesef Türkiye sınırları içinde yumurta dondurma işlemini gerçekleştirememekteler. Onlar, eşleri ile beraber "embriyo" dondurabilirler. Ancak şu da araştırmalarım sırasında belirtilen bir husustu ki olası bir boşanma durumunda embriyolar maalesef imha edilmekteymiş. O yüzden özellikle evli kadınlar arasında sıklıkla yurt dışı (Kıbrıs gibi) yerlerde yumurta dondurma işlemleri tercih edilmekte.

Kişisel olarak, ciddi bir işe girişmeden önce hazırlanma aşamasını çok severim. Hem konuya vakıf olmak adına araştırmacı kişiliğimi beslemiş hem de atacağım adımlarda daha güvenli koşulların oluşmasına gayret etmiş olurum. Dolayısıyla bu post'u, "bi keresinde" diye başlayan bir anımı yazıya dökmek ve benim sürece başlamadan önce harcadığım araştırma süresini kimileriniz için kısaltmayı ümit ederek paylaşıyorum. Günümüz konjonktüründe çocuk doğurma yaşı bildiğiniz gibi çok ilerledi. Fizyolojik olarak kadınlar da erkekler de yaş aldıkça üreme hormonları yavaş yavaş düşüşe geçmeye başlar, işlevlerini kaybetmeye yüz tutar. Dolayısıyla yumurta dondurmak isteyenlerin sayısı da gün geçtikçe artmakta. 

Geçtiğimiz sene başında yumurta dondurmak istediğime karar vermiştim. Bunun altında pek çok duygusal, fiziksel ve sosyolojik sebep var tabii. Ancak "kader planı" bu işlemden önce karmik birtakım çözümlemeler yaşamam gerektiğine inanıp beni daha hayırlı olan bir zaman dilimine doğru sabırla beklemeye yönlendirdi. 1 Haziran 2023 günü operasyonum gerçekleşti ve yeterli sayıda yumurta toplanabildiği için bir seferde süreci tamamladım. 

Yumurta dondurma işlemlerinin başlatılması için bazı kan değerlerinin de maalesef minimum düzeylerde seyretmesi bekleniyor. Bu da hem yumurta kalitesini hem de sayısını etkilemekte. Ancak örneğin regl döngüleriniz düzenli ise, değerleriniz normalse tabii ki de kanda istenilen düşük hormon seviyelerine ulaşılamayabiliyor. Süreci, alternatif çözümlerle ilerletmek için burada doktorunuza danışınız lütfen...

Yumurta dondurma işlemi birkaç adımdan oluşmaktadır: Yumurtaların büyütülmesi, çatlatılması, toplanması ve dondurulması. Gerekli bürokratik koşullar sağlandı, yumurtalık rezerv testleri, bulaşıcı hastalık taramaları yapıldı ve yumurta dondurma işlemine başlanma zamanı geldi. Muayene sonrası doktorunuzla ilaç takip formu hazırlıyorsunuz. Alınacak olan ilaçlar folikül (yumurtaların içinden çıktığı kesecik) uyarıcı hormon desteği içerdiği için iğnelerin yapılmasında doz ve uygulama saatleri çok önemlidir, unutulmaması-atlanmaması için alarm kurmak gibi hatırlatıcılardan yararlanabilirsiniz. Evet, yukarıdaki cümlede de belirttiğim üzere karın bölgesinden yapılan ince uçlu iğneler ile ilaçlar cilt altına enjekte ediliyor. İnsanın kendisine iğne yapmasını da böylece ilk defa deneyimlemiş oldum. Canım Beren, bana bu konuda kocaman bir manevi destek verdi ve tabii ki annemi de büyük bir sevgi ve şefkatle kucaklıyorum. 

İlk 4-5 gün Gonal ve Pergoveris isimli iki iğne günde tek sefer olmak üzere aynı anda uygulanıyor. Bunlar yumurtaları büyütmekle görevli hormon takviyeleri. İlaçları almaya başladıktan 4-5 gün sonra yumurtaların olgunlaşması ve gelişiminin kontrolü için doktorunuzla buluşuyorsunuz. Eğer yumurtalar yeterince hızlı büyümekte ise, erken yumurtlamayı önlemek için bir üçüncü ilaç daha sürece katılıyor, Oxotide. Bu ilaca da hemşireler "çatlatmama" ilacı diyorlar. Çünkü eğer yumurtalar cerrahi işlem ile toplanmadan çatlarlarsa, maalesef süreç sıfırlanıyor ve yeniden başa dönmek zorunda kalınabiliyor. Gonal ve Pergoveris yumurta büyütme ilaçları ile Oxotide yumurta çatlatmama ilacı aynı anda uygulanıyor. Bu işlem de aşağı yukarı 5 gün sürüyor. Foliküllerin yumurta toplama operasyonu için hazır olması genelde 8 ile 14 gün arasında değişkenlik gösterebiliyor. Belirtilen bu süreler sonunda tekrar bir doktor muayenesi ile artık son aşamaya girilmiş oluyor. Bu sefer yeterince büyümüş olan yumurtalar toplanmaya hazır boyutlara eriştikleri için büyütme iğneleri kesiliyor. İlaçların kullanılacağı son gün sadece bir doz çatlatmama ilacı olan Oxotide öğlen saatlerinde yapılıyor ve akşam üzeri "tam olarak belirtilen saatte" son ve tek doz yapılan iğne Vitrelle uygulanıyor. Vitrelle yeterli büyüklüğe erişmiş olan yumurtaların çatlatılması, toplanma sürecine hazırlanması için kullanılan ilaç. Dakik olarak alınması gereken en ama en önemli ilaç da bu. İlacı aldıktan tam 36 saat sonra da yumurtlama gerçekleştiği için operasyona giriliyor. Vitrelle'i uyguladıktan sonra enfeksiyon önleyici antibiyotik alınmaya başlanıyor. Ameliyattan sonra doktorun belirteceği gün kadar antibiyotik kullanımı devam ediyor.

Yarım saat gibi kısa bir sürede yumurta toplama ameliyatı genel anestezi altında gerçekleştiriliyor. Kısa bir dinlenme sürecinden sonra da aynı gün içinde taburcu olunuyor. Yumurtalar incelendikten sonra taburcu olunmadan önce Gonad Dokusu Saklama/Dondurma işlemleri için bir onay formu imzalatılıyor. Bu formda operasyon sonrasında kaç adet yumurtanın dondurulma işlemine alınacağı belirtilerek 90 gün içinde IVF merkezine iletmek ve dondurulan yumurtalarla birlikte saklanmak üzere DNA testi yaptırılması talep ediliyor. Bu işlem için moleküler genetik analiz yapan laboratuvarlarla görüşmek gerekiyor. Böylece tüm işlemler tamamlandığında yumurtalar bir yıl süreyle saklanmaya alınıyor. Her yıl yenileme işlemi kişinin rızasıyla yineleniyor. 

Canım Ailem ve kadim dostlarıma tüm şefkatli destekleri için kocaman bir şükürler olsun. 

İyi ki birlikte varız...

Orkidelerim ve Manolya profiterolüm ile 1 Haziran 2023 günü post-op hatırası ✌️